ΑΔΕΡΦΙΚΗ ΖΗΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ

Έφη Ξύδη

Ψυχολόγος (τηλ.: 6974162718)

Αδερφική Ζήλια

Η ζήλια είναι ενα φυσιολογικό και συνηθισμένο συναίσθημα που νιώθουν τα παιδιά όταν αποκτούν ένα νέο αδερφάκι. Ο φόβος του οτι θα χάσει την αγάπη και το ενδιαφέρον των γονιών του συνιστά την αιτία που το παιδί ζηλεύει το αδερφάκι του.

v Ενθάρρυνση του παιδιού να εκφράσει τα συναισθήματα ζήλιας

Το παιδί έχει αμφίθυμα συναισθήματα προς το νέο αδερφάκι του, το αγαπάει αλλά και το ζηλεύει ταυτοχρόνως. Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν το παιδί να εκφράζει ανοιχτά και να αποδέχεται τα συναίσθηματα ζήλιας που έχει προς το αδερφάκι του. Όμως, το κυριότερο μέλημα των γονίων είναι να δείξουν οτι κατανοούν αυτά τα συναισθήματα καθώς και να μην το μαλώνουν για αυτά.

v Τονίστε τη διαφορετικότητα & αποφύγετε συγκρίσεις μεταξύ των δύο παιδιών

Αποφυγετε να συγκρίνετε το ένα παιδί με το άλλο (π.χ. ο αδερφός σου είναι πιο ευγενικός) καθώς το παιδί το εκλαμβάνει ως οτι αγαπάτε περισσότερο το αδερφάκι του αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τη ζήλια του προς αυτό. Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει οτι είναι διαφορετικό απο το αδερφάκι του τονίζοντας του τα θετικά χαρακτηριστικά του και δηλώνοντας την επιδοκιμασία και αγάπη σας για αυτά.

v Ενισχύστε τη συνεργασία μεταξύ των παιδιών

Οι κοινές δραστηριότητες θα βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν να συνυπάρχουν. Όριστε τους μια δραστηριότητα κατα την οποία θα χρειαστεί να συνεργαστούν, π.χ. στρώσιμο μεσημεριανού τραπεζιού, διευκρινίζοντας με σαφή τρόπο το ρόλο του καθενός.

v Αποφύγετε την εμπλοκή στους καβγάδες τους

Όταν τα παιδιά τσακώνονται, είναι προτιμότερο να τα αφησέτε να συμφιλιωθούν και να φτάσουν σε μια λύση απο μόνα τους. Όμως, σε περίπτωση φυσικής επιθετικότητας του ένος παιδιού προς το άλλο, χρειάζεται να παρέμβετε. Είναι λειτουργικό να χωρίσετε τα παιδιά προσωρινά χώρις όμως να εστιάζετε την προσοχή σας και να επιπλήτετε μόνο τον επιτιθέμενο. Επίλυστε τη σύγκρουση με συζήτηση αναφερόμενη στις αρνητικές συνέπειες της καθώς και προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις.

v Δημιουργήστε την αίσθηση της «ασπίδας προστασίας» για το αδερφάκι του

Δημιουργήστε εμπειρίες όπου το μεγαλύτερο παιδί θα έχει κάποια ευθύνη για το αδερφάκι του π.χ. όριστε τον ως υπεύθυνο όταν πηγαίνουν στο σχολείο. Ακόμη, μπορείτε να του μάθετεπως να βοηθάει το αδερφάκι του και να το εμπλέξετε σε διάφορες δραστηριότητες , π.χ. δείξτε του πως να ντύσει το αδερφάκι του, μην αμελώντας να το επιβραβεύσετε για αυτή την πράξη.

Παιδικοί Φόβοι

Ο φόβος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του παιδιού όταν αυτό αισθάνεται οτι απειλείται απο κάποιον υπαρκτό ή ανύπαρκτο κίνδυνο /απειλή. Οι πιο συνηθισμένοι παιδικοί φόβοι είναι ο φόβος του αποχωρισμού, του αγνώστου, του σκοταδιού, των τεράτων (ανύπαρκτων πλασμάτων), των ζώων, των ληστών καθώς και των καιρικών φαινομένων (κεραυνοί, καταιγίδες) .

Εξήγηση της λειτουργίας του φόβουκαι κατανόηση των φόβων του

Είναι σημαντικό να εξηγήσετε στο παιδί οτι ο φόβος που νιώθει είναι ένα συναίσθημα που όλοι οι άνθρωποι έχουν βιώσει. Δείξτε κατανόηση και προσπαθήστε να καταλάβετε και να σεβαστείτε το φόβο του παιδιού χωρίς να τον υποτιμάτε (π.χ. Είσαι μεγάλος πια για να φοβάσαι το σκοτάδι) αλλά ενθαρρύνοντας το να μιλάει για αυτούς. Όταν το παιδί θα είναι ήρεμο, εξηγήστε του με λογικά επιχειρήματα γιατί δεν χρειάζεται να φοβάται.

Σταδιακή έκθεση στην κατάσταση που φοβίζει το παιδί

Η αποφυγή των καταστάσεων /αντικειμένων που το παιδί φοβάται θα οδηγήσει στην αύξηση του άγχους του κάθε φορά που θα έρχεται αντιμέτωπο με αυτές. Σταδιακά μπορείτε να εκθέτετε το παιδί στην κατάσταση που το φοβίζει ώστε το παιδί να εξοικειωθεί με το φοβικό αντικείμενο και να καταλάβει οτι δεν μπορεί να του κάνει κακό.

Γίνετε το μοντέλο μίμησης του παιδιού

Το παιδί μιμείται συμπεριφορές και αντιδράσεις που βιώνει στο οικογενιακό του περιβάλλον. Εάν το παιδί δει το γονιό του να φοβάται μπροστά στην όψη π.χ. ένος σκύλου, είναι πολύ πιθανό το παιδί να αναπτύξει την ίδια συμπεριφορά. Πρώτοι οι γονείς χρειάζεται να μην έχουν έντονες φοβικές αντιδράσεις καθώς και να δείξουν στο παιδί οτι για να ξεπεράσουν έναν φόβο τους χρειάζεται να τον αντιμετωπίσουν.

Επιβραβεύση παιδιού οταν αντιμετωπίζει τους φόβους του

Τα παιδιά επαναλαμβάνουν συμπεριφορές που ενισχύονται θετικά, που επιβραβεύονται. Όταν το παιδί καταφέρει να ελαττώσει έστω και ελάχιστα το άγχος που αισθάνεται μπροστά σε κάτι που το φοβίζει, είναι σημαντικό να το επιβραβεύετε λεκτικά ή και έμπρακτα ώστε να υιοθετήσει την ίδια συμπεριφορά την επόμενη φορά που θα έρθει αντιμέτωπο με μια φοβική κατάσταση.

ΠΑΙΧΝΙΔΙ -ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

      ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

  Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μείωση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών από την στιγμή που αρχίζει η φοίτηση τους στο Δημοτικό Σχολείο. Το “παιχνίδι ” ως μέσο ανάπτυξης και εξέλιξης του παιδιού έχει περάσει στο περιθώριο. Η επίδραση του παιχνιδιού στην ανάπτυξη και στην ψυχική ισορροπία του παιδιού είναι ιδιαίτερα σημαντική.

 Το παιχνίδι έχει την δύναμη να “διδάσκει”  την έννοια του “ορίου” και του “κανόνα”. Κάθε παιχνίδι έχει κανόνες  αλλά και διδάσκει κανόνες. Το παιδί μαθαίνει να ρυθμίζει να ρυθμίζει την συμπεριφορά του, , να αναπτύσσει δεξιότητες  σωματικές, συναισθηματικές, νοητικές και γλωσσικές. Μαθαίνει  να εντάσσει την ατομικότητα του σε ένα σύνολο ατόμων και να λειτουργεί στην ομάδα χωρίς να χάνει την μοναδικότητα και την προσωπικότητα του.

 Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε εξωσχολικές δραστηριότητες του παιδιού οι οποίες βασίζονται στο παιχνίδι, την κίνηση, την μουσική, την ζωγραφική, σέβονται τις ιδιαιτερότητες των ηλικιακών δεδομένων και ξεχωριστά των μικρών μαθητών  ως άτομα .Δυστυχώς οι γονείς πολλές φορές από την υπερβολική αγάπη για τα παιδιά τους και την αγωνία τους να τα θωρακίσουν με πιθανά προσόντα μπροστά σε ένα απειλητικό αύριο  υπερβάλουν και τα παιδιά βρίσκονται σε μία αέναη κίνηση καθ’ όλη την διάρκεια της εβδομάδας. Αυτό έχει πολλές φορές αντίκτυπο στις επιδόσεις των μικρών μαθητών στο σχολείο αλλά και στη γενικότερη συμπεριφορά τους μέσα στην οικογένεια διότι τους λείπει ο ζωτικός χρόνος του παιχνιδιού και η χαλαρωτική του επίδραση .Υπάρχουν  περιπτώσεις παιδιών που ακολουθούν μία δραστηριότητα χωρίς να τους αρέσει αλλά επειδή το έχουν επιλέξει οι γονείς.

Σαφώς οι γονείς είναι αυτοί οι οποίοι οφείλουν να έχουν άποψη για  την εκπαίδευση και την μόρφωση του παιδιού τους καθώς και για τα εφόδια που πρέπει να λάβει θα πρέπει όμως να κατανοήσουμε ότι το παιδί μας είναι μοναδικό και θα είναι επιτυχημένο μόνο όταν είναι ευτυχισμένο με αυτό που κάνει και το έχει επιλέξει το ίδιο .

Πως αντιμετωπίζω την επιθετικότητα του παιδιού;

Ενίσχυση θετικών συμπεριφορών

Τα παιδιά επαναλαμβάνουν συμπεριφορές που ενισχύονται θετικά, που επιβραβεύονται. Όταν το παιδί επιδείξει μια αποδεκτή, σωστή συμπεριφορά στη διαχείριση της επιθετικότητας του, επιβραβεύεστε το εξηγώντας του ακριβώς τι έκανε σωστά και πως αισθανθήκατε για αυτή τη συμπεριφορά του.

Έναρξη αθλητικών δραστηριοτήτων/φυσικής άσκησης

Ένας παραγωγικός τρόπος εκτόνωσης της επιθετικότητας είναι τα αθλήματα και η γυμναστική. Το παιδί μπορεί να εγγραφεί σε μια ποδοσφαιρική ομάδα, στο κολυμβητήριο, σε πολεμικές τέχνες ή σε κάποιο άλλο άθλημα/φυσική δραστηριότητα που το ενδιαφέρει.

Παράδειγμα γονέων

Το παιδί μιμείται και επαναλαμβάνει τις συμπεριφορές που βλέπει στο οικογενειακό περιβάλλον του. Μέσα από τον τρόπο που οι γονείς διαχειρίζονται τον εκνευρισμό και την επιθετικότητα τους, το παιδί μαθαίνει να διαχειρίζεται και τη δική του. Η σωστή και ήρεμη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων από μέρους των γονιών θα οδηγήσει και στη αντίστοιχη διαχείριση τους από το παιδί.

Επιλογή προγραμμάτων τηλεόρασης και μείωση της χρήσης του υπολογιστή

Πολλά από τα τηλεοπτικά προγράμματα και τα παιχνίδια στον υπολογιστή επιδεικνύουν εικόνες βίας και επιθετικότητας. Κάνετε μια επιλογή των προγραμμάτων που το παιδί θα παρακολουθήσει καθώς και αποφύγετε την έκθεση του σε παιχνίδια/προγράμματα που παρουσιάζουν τη βία ως χιουμοριστική ή ως μέσο επίλυσης των προβλημάτων.

Συζήτηση για τα συναισθήματα του παιδιού

Η συζήτηση των γονιών με το παιδί για την επιθετική συμπεριφορά του θα βοηθήσει το παιδί να εκφράσει τους λόγους και να λεκτικοποιήσει τα συναισθήματα που του προκάλεσαν αυτή τη συμπεριφορά. Οι γονείς μπορούν να δείξουν κατανόηση για τα συναισθήματα του παιδιού θέτοντας ταυτοχρόνως τα όρια και δίνοντας ένα παράδειγμα, εξηγώντας δηλαδή ποια θα ήταν μια σωστή αντίδραση. Η συζήτηση με το παιδί  χρειάζεται να γίνει σε διαπροσωπικό επίπεδο και όχι παρουσία άλλων παιδιών καθώς και κατά τη διάρκεια της συζήτησης να διατηρείται η βλεμματική επαφή με το παιδί.

Χαρακτηριστικά του παιδιού 4 ετών και 5 ετών

Το παιδί 4 ετών

• Ξεχωρίζει το σωστό και το λάθος, αντιλαμβάνεται την έννοια του ηθικού ως υπακοή στους κανόνες και την εξουσία
• Έχει αυξημένο αίσθημα ανεξαρτησίας και αυτονομίας, θέλει να βρίσκει τη λύση μόνο του
• Μπορεί να πηγαίνει στο μπάνιο μόνο του, να ντυθεί, να πλύνει τα δόντια του και να φάει μόνο του
• Εξερευνά τον κόσμο γύρω του, ρωτά συχνά «Γιατί;»
• Μαθαίνει να συνεργάζεται και μπορεί να παίξει σε μικρές ομάδες
• Αντιγράφει τους ενήλικες
• Δημιουργεί φανταστικές ιστορίες, του αρέσει να προσποιείται και να ακούει παραμύθια
• Κατανοεί τα φυσικά μεγέθη
• Έχει αίσθημα παντοδυναμίας, ότι μπορεί να τα κάνει όλα
• Έχει περιστασιακούς φόβους
• Αναγνωρίζει τα βασικά σχήματα
• Απαντά σε ερωτήσεις και μπορεί να συνομιλήσει
• Χρησιμοποιεί τις προθέσεις και τον πληθυντικό
• Κάνει προτάσεις 4-5 λέξεων (μπορεί να εμφανίσει φυσιολογικό τραυλισμό), διηγείται γεγονότα στο παρόν και προφέρει σωστά τα σύμφωνα (εκτός από λ, ρ, σ)

Το παιδί 5 ετών

• Μπορεί να σχεδιάσει σχήματα και γράμματα
• Είναι κτητικό με τα αντικείμενα του
• Του αρέσει να συμμετέχει σε συζητήσεις ενηλίκων
• Αναπτύσσει το αίσθημα της υπομονής
• Διακρίνει καλύτερα το φανταστικό από το πραγματικό
• Αντιλαμβάνεται την ύπαρξη διαφοράς μεταξύ των δύο φύλων
• Του αρέσει να ευχαριστεί τους ενήλικες και επιζητά την επιβράβευση, ανταμοιβή
• Αρχίζει να λέει ψέμματα
• Ενδιαφέρεται για τα οικογενειακά θέματα
• Προσαρμόζεται σε κοινωνικές καταστάσεις
• Δέχεται τις δίκαιες και λογικές συνέπειες των πράξεων του
• Κάνει προτάσεις 8 και περισσότερων λέξεων με σωστή γραμματική και σύνταξη και διηγείται ιστορίες στο παρελθόν και μέλλον
• Έχει πλούσιο λεξιλόγιο και μιλάει σχεδόν σαν ενήλικας
• Προφέρει σωστά όλα τα σύμφωνα (τα συμπλέγματα ξ, ψ, σ, τσ, στ πιθανόν να μην τα προφέρει τόσο καθαρά)

ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ. ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Γνωρίζοντας το πρόβλημα.

Χατζηβασιλείου Θάλεια, Λογοθεραπεύτρια

Τι είναι οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες;

Με τον όρο Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (ΕΜΔ) αναφερόμαστε σε μια ξεχωριστή κατηγορία δυσκολιών που σχετίζονται με τους γνωστικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στη διαδικασία της μάθησης. Ο όρος αποκλείει προβλήματα που οφείλονται σε νοητική καθυστέρηση, αισθητηριακές βλάβες (προβλήματα όρασης και ακοής), ή σε συναισθηματικές διαταραχές .

Τα παιδιά με ΕΜΔ μπορεί να παρουσιάζουν αδυναμίες στην πρόσληψη, την επεξεργασία και την παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου. Οι αδυναμίες αυτές γίνονται εμφανείς στους γονείς και τους δασκάλους κατά τη σχολική περίοδο, καθώς επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού για σωστή ανάγνωση, γραφή και μαθηματικούς συλλογισμούς.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των μαθητών με ΕΜΔ και τι συμπτώματα παρουσιάζουν;

Τα χαρακτηριστικά των μαθησιακών δυσκολιών ποικίλλουν και διαφοροποιούνται έντονα από άτομο σε άτομο. Οι βασικότερες αδυναμίες εντοπίζονται στους εξής γνωστικούς τομείς:

-         Οπτική και ακουστική διάκριση: αναφέρεται στη διάκριση αντικειμένων με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Το παιδί αδυνατεί να διακρίνει σύμβολα και ήχους που μοιάζουν.

-         Οπτική και ακουστική μνήμη: αναφέρεται στην ικανότητα αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών που δόθηκαν οπτικά ή προφορικά.

-         Φωνολογική επίγνωση: αναφέρεται στη γνώση των φωνημάτων της γλώσσας και το χειρισμό τους, δηλαδή στην κατανόηση ότι η γλώσσα αποτελείται από ήχους που όταν μπουν μαζί δημιουργούν τις λέξεις.

-         Αντίληψη σχέσεων χώρου και χρόνου.

-         Προσοχή και συγκέντρωση.

Οι παραπάνω γνωστικές αδυναμίες μπορεί να εκδηλωθούν στο γραπτό και προφορικό λόγο του παιδιού με τα εξής συμπτώματα:

Στην ανάγνωση παρατηρούνται

-         δυσχερής και αργός ρυθμός ανάγνωσης

-         συχνά λάθη παραδρομής κατά την ανάγνωση

-         δυσκολία στην κατανόηση του γραπτού κειμένου

-         αδυναμία να κατανοήσει και να ακολουθήσει σύνθετες οδηγίες.

Στη γραφή παρατηρούνται

-         προσθήκες, παραλείψεις ή/και αντικαταστάσεις γραμμάτων

-         συχνά ορθογραφικά λάθη

-         λανθασμένη χρήση των σημείων στίξης

-         δυσκολία στην οργάνωση του γραπτού κειμένου

-         δυσκολίες στη γραπτή έκφραση (περιορισμένη έκφραση ιδεών, συντακτικά και γραμματικά λάθη).